وجود قطعات تقلبی فراوان ملقب به OEM در بازار اگر تاکنون اقدام به خرید و فروش سرور کرده باشید، قطعاً واژه OEM به گوشتان خورده است. این واژه که تعریف بسیار متفاوت‌تری با آنچه در بازار ایران و خصوصاً برای قطعات سرور به‌کار می‌رود دارد، حکایت از غیراصلی بودن قطعه مذکور دارد. به طور کلی، بسیاری از قطعات سرورها مانند هارددیسک‌ها، رم‌ها و مانند این‌ها در بازار ایران به دو دسته کلی «اصلی یا اورجینال» و «OEM یا متفرقه» تقسیم‌بندی می‌شوند. تکلیف گروه اول مشخص است؛ قطعات اصلی سرور در بسته‌بندی‌های قابل قبول که توسط سازندگان معتبر قطعات در دنیا به سفارش شرکت سازنده سرور مثلاً HP، DELL و IBM و مانند این‌ها تولید و لیبل شرکت سازنده سرور نیز به‌عنوان تأیید روی آن چسبانده شده است و با قیمت‌گذاری شرکت سازنده سرور، به فروش می‌رسد.
اما گروه دوم، شامل قطعات تقلبی یا قطعات غیراصلی، قطعاتی هستند که در واقع توسط شرکت‌های سازنده معتبر قطعات در دنیا تولید شده‌اند و لیبل شرکت سازنده سرور به‌عنوان تأیید نیز روی آن چسبانده شده است، اما در واقع لیبل تقلبی است و این قطعات به تأیید شرکت سازنده سرور نرسیده‌اند. این قطعات معمولاً در مقایسه با قطعات اصلی طول عمر کوتاهی دارند و استفاده از آن‌ها تأثیر زیادی در کاهش عملکرد، کارایی و سرعت سرورها دارد. قیمت آن‌ها در برخی از قطعات نصف و حتی یک‌سوم قیمت قطعات اصلی است. عموماً ضمانت پاسخ‌گو ندارند و از همه مهم‌تر اینکه خریداران، کارشناسان و بسیاری از فروشندگان سرورها و تجهیزات شبکه آن را به‌عنوان قطعه غیراصلی تشخیص نمی‌دهند. متأسفانه، اکثر این قطعات غیراصلی، به نام قطعات اصلی در بازار به خریداران عرضه می‌شود. پس اگر در هنگام خرید سرور، برای محصولاتی با مشخصات یکسان، قیمت‌های گوناگون و بسیار متفاوتی مشاهد کردید، تعجب نکنید.
با نگاهی به وب‌سایت‌های رسمی شرکت‌های سازنده سرور و تجهیزات فعال شبکه مانند HP، DELL و IBM، خواهید دید که آنچه در ایران با نام «ضمانت سرور یا استوریج» به مشتریان ارائه می‌شود، با ضمانت سازنده اصلی سرور تفاوت زیادی دارد؛ مدت زمان ضمانت، شرایط، محل و نوع ارائه خدمات کاملاً متفاوت است. در حالی که اکثر سازندگان بزرگ سرور در دنیا، محصولات خود را تا سه سال (بدون دریافت وجه اضافی) از نظر سخت‌افزاری ضمانت می‌کنند، در ایران بسیاری از محصولات یا بدون ضمانت یا با یک‌سال ضمانت به فروش می‌رسند. البته نمونه‌های ضمانت سه‌ساله نیز در ایران روی برخی برندها دیده شده است. همچنین شرایط عجیب ضمانت که در ایران برای سرورها مرسوم شده نیز در نوع خود جالب است. پردازنده‌ها که یکی از اصلی‌ترین، مهم‌ترین و گران‌ترین قطعات سرورها هستند، در ضمانت‌نامه بسیاری از شرکت‌های عرضه‌کننده مشمول ضمانت نیستند و در موردی عجیب‌تر، در بسیاری از ضمانت‌ها منابع تغذیه یا پاورها که به دلیل نوسانات برق، خرابی زیادی دارند، مشمول ضمانت نمی‌شوند.
در حالی که اکثر سازندگان بزرگ سرور در دنیا، محصولات خود را تا سه سال (بدون دریافت وجه اضافی) از نظر سخت‌افزاری ضمانت می‌کنند، در ایران بسیاری از محصولات یا بدون ضمانت یا با یک‌سال ضمانت به فروش می‌رسند.
نکته شایان توجه دیگر، محل ارائه خدمات پس از فروش است که شرکت‌های سازنده سرورها در اکثر کشورهای جهان، این خدمات را در محل مشتری و در ظرف مدت کوتاهی پس از اعلام خرابی ارائه می‌دهند، ولی در ایران خبری از ارائه ضمانت در محل مشتری نیست و معمولاً سرور یا ذخیره‌ساز معیوب باید برای تعمیر و رفع ایراد به مرکز خدمات شرکت عرضه‌کننده ارسال شود؛ مگر در مواردی خاص که عموماً هزینه آن به مبلغ اولیه ضمانت افزوده می‌شود.
1. وجود قطعات غیراصلی یا OEM و طول عمر کوتاه آن‌ها، یکی از قوی‌ترین علت‌هایی است که باعث بی‌میلی عرضه‌کنندگان این تجهیزات به ارائه خدمات پس از فروش با مدت زمان بیشتر و شرایط مطلوب‌تر و تا حد ممکن نزدیک‌تر به شرکت سازنده اصلی می‌شود، ضمن اینکه می‌توان ترس از ضرر مالی را نیز به آن اضافه کرد.
2. دریافت نکردن خدمات و پشتیبانی شرکت‌های عرضه‌کننده ایرانی از شرکت‌های سازنده اصلی را می‌توان یکی دیگر از مهم‌ترین دلایل کم‌فروشی در ارائه خدمات پس از فروش سرورها و تجهیزات مشابه شبکه در ایران دانست. با توجه به اینکه مطرح‌ترین برندهای تولیدکننده این تجهیزات مانند HP، DELL، IBM و Cisco ساخت کشور آمریکا هستند، تاکنون امکان دریافت خدمات و پشتیبانی از آن‌ها به صورت رسمی وجود نداشته است و همین ضمانت‌های محدود و ناقص در ایران نیز بدون پشتیبانی شرکت‌های اصلی و تماماً با هزینه عرضه‌کنندگان انجام می‌گیرد که در این خصوص باید شرکت‌های عرضه‌کننده در ایران را محق دانست.
3. نبود دستگاه‌های نظارتی در حوزه خدمات پس از فروش نیز دلیل مهم دیگری است که مثل همیشه، نه فقط در ضمانت محصولات مهمی مانند سرورها، بلکه در ضمانت و خدمات پس از فروش تمام محصولات IT، از حافظه فلش تا سرورها و مانند این‌ها تأثیرگذار است و شرکت‌های تضمین‌کننده به‌راحتی و بدون هیچ مشکلی از ارائه خدمات پس از فروش در سطح استانداردهای معمول سر باز می‌زنند.
حضور نداشتن صاحبان برندهای معتبر سرور و ذخیره‌سازها در ایران به صورت رسمی
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، متأسفانه صاحبان برندهای معتبر تولیدکننده سرور و تجهیزات فعال شبکه به طور رسمی در ایران حضور ندارند. در حقیقیت، شرکت‌های سازنده یادشده، در ایران دارای نمایندگان رسمی و عاملیت‌های مجاز نیستند و خود نیز مستقیماً عرضه رسمی یا ارائه خدمات پس از فروش و پشتیبانی به شیوه‌های مختلف تلفنی، اینترنتی و مانند این‌ها را ندارند. شرکت‌های عرضه‌کننده این محصولات در ایران عموماً واردکننده این تجهیزات از کشورهای مجاور هستند و هزینه‌های گزاف ضمانت و ارائه خدمات پس از فروش را خودشان پرداخت می‌کنند. گرچه گاهی برخی شرکت‌های داخلی خود را نمایندگان رسمی برندهای معتبری مانند HP، DELL، IBM، Cisco و مانند این‌ها معرفی می‌کنند، همچنان این برندها در ایران دارای نمایندگان رسمی و قانونی که نام آن‌ها در وب‌سایت شرکت‌های مذکور قید شده باشد نیستند و این در صورتی است که شنیده‌ها حاکی از تمایل بسیار زیاد تولیدکنندگان این تجهیزات به حضور رسمی در بازار بزرگ و روبه‌رشد ایران است. فراموش نکنیم که حضور در بازار 80 میلیون نفری با چنین پتانسیلی در این حوزه و البته ظرفیت‌های بیشمار اقتصادی‌اش که آن را به بزرگترین و بالقوه‌ترین بازار حال حاضر منطقه مبدل کرده است، شاید آرزوی هر کدام از برندهای نام‌برده باشد و باید به نظاره اتفاقات آینده نشست.
شرکت‌های عرضه‌کننده این محصولات در ایران عموماً واردکننده این تجهیزات از کشورهای مجاور هستند و هزینه‌های گزاف ضمانت و ارائه خدمات پس از فروش را خودشان پرداخت می‌کنند.
در این مقاله، هر چند کوتاه و مختصر، سعی شد بخش کوچکی از مشکلات موجود و قابل رؤیت بر سر راه خریداران و فروشندگان سرورها و تجهیزات شبکه در بازار ایران عنوان شود؛ مشکلاتی که برخی از آن‌ها به دلیل سوءمدیریت دستگاه‌های ذی‌ربط، برخی شریان‌های حیاتی افراد سودجو و فرصت‌طلب و برخی دیگر از مشکلات و موانع، نه فقط در بازار ایران، بلکه در بازار بسیاری از کشورهای جهان وجود دارند.
امید است در آینده نزدیک، شاهد رفع مشکلات و موانع ذکرشده در کشور باشیم که از طرفی در حال وارد کردن صدمه بزرگی به پیکر وزارتخانه‌ها، نهادها و سازمان‌های دولتی و خصوصی کشورمان هستند و باعث کندی حرکت چرخ صنعت کشور به سمت تکنولوژی‌های روز دنیا می‌شوند و از طرفی آسیب‌ها و زیان‌های مالی زیادی را به شرکت‌های واردکننده و عرضه‌کننده این محصولات و مصرف‌کنندگان آن‌ها تحمیل کرده‌اند.
