عوامل و تغییرات سریع در محیط عملیات شرکت ها و سازمان ها، آنها را به سوی پشتیبانی رایانه ای از عملیاتشان سوق می دهد. بدین معنی که فشارهای خارج از شرکت ها منجر به ایجاد رویکرد پاسخ در سازمان ها می شود که با توجه به سرعت محیط، این پاسخ ها باید با سرعت همراه باشد؛ چرا که محیط بسیار رقابتی است و لذا برای دستیابی به پاسخ های سریع، لازم است سامانه های رایانه ای به کمک شرکت ها بیایند. سامانه های رایانه ای می توانند فرآیند پاسخ را تسهیل و تسریع نمایند.
در ذیل مدلی از فضا و فشارهای خارجی کسب و کار ها و نیز پاسخ ها و چگونگی حضور سامانه های رایانه ای ارایه شده است.
سامانه های رایانه ای به مدیران و کسب و کارها به روش های مختلفی کمک می کنند:
این روش ها منجر به اخذ تصمیم های اساسی برای کسب و کارها می شود که در مجموع سازنده "سیستم های تصمیم یار" برای سازمان ها، شرکت ها و در مجموع کسب و کار می شود. استفاده از سیستم های تصمیم یار، سابقه دیرینه ای دارد که به طور خلاصه می توان به روند ذیل اشاره کرد:
اولین بار در سال ۱۹۷۱ واژه «سامانه های تصمیم یار» (Decision Support System) در دانشگاه MIT به کار برده شد که مرکز اصلی آن بر اتخاذ تصمیمات نیمه ساخت یافته و ناساخت یافته عنوان گردید.
در سال ۱۹۸۹، گروه گارتنر هوش تجاری را به عنوان یک واژه چترگونه (Umbrella Term) معرفی نمود که شامل مفاهیم و روش هایی می شد که به بهبود تصمیم گیری در کسب و کار مبتنی بر واقعیت ها تاکید داشت.
در سال ۲۰۰۸ موسسه فارستر (Forrester) هوش تجاری را مجومعه از متدلوژی ها، فرآیندها، معماری ها و تکنولوژی هایی تعریف کرد که داده های خام را به اطلاعات مفید و معنادار تبدیل می کند.
توماس داونپورت (Thomas Davenport) در سال ۲۰۱۰ هوش تجاری را شامل تحلیل های کسب و کار (Business Analytics)، پردازشتحلیلی بر خط (OLAP)، پرس و جوها (Queries)، گزارش ها (Reports) و ابزارهای هشدار (Alert Tools) تعریف کرد.
رویکردهایی که در اکثر تعاریف از هوش کسب و کار به آنها اشاره شده است، ناظر بر سه حوزه در این مفهوم می باشد:
رویکرد مدیریتی -فرآیند:
این رویکرد بر روی فرآیند جمع آوری داده از منابع داخلی و خارجی، و تحلیل آنها به منظور تولید اطلاعات مرتبط برای بهبود در تصمیم گیری تمرکز دارد.
رویکرد تکنولوژیکی:
این رویکرد بر روی ابزارها و تکنولوژیهایی که ثبت، ترمیم، دستکاری و تحلیل اطلاعات را ممکن میسازند متمرکز است.
رویکرد محصول:
هوش تجاری به عنوان یک محصول نوظهور که نتیجه تحلیل عمیق داده های دقیق کسب و کار، و همچنین شیوه های تحلیل با استفاده از ابزار هوش تجاری در این رویکرد توصیف میشوند.
شاید بتوان به طور خلاصه چشم انداز هوش تجاری را اینگونه مطرح کرد:
«ارتقاء عملیات و فرایندهای کلیدی کسب و کار از طریق تامین اطلاعات و دانش حیاتی کسب و کار در زمان درست، قالب درست و برای همه سطوح سازمانی ».
لذا اهدافی را که هوش تجاری به دنبال آن است را می توان به صورت ذیل خلاصه کرد:
«بهینه سازی، تحلیل،کنترل و دیده بانی عملیات و فرایندهای کسب و کار».
به دنبال اهداف هوش تجاری، سه کارکرد اصلی در کسب و کارهای مختلف ایجاد می شود که عبارتند از:
ایجاد دید: گذشته و حال کسب و کار ها را برای پیش بینی آینده به کار می گیرد.
مدیریت و تحلیل عملکرد کسب و کار: شاخص هایعملکردی کلیدی (Key Performance Indicators, KPI) را تعریف می کند.
گزارش دهی: گزارش های لحظه ای و دست ای ایجاد می کند.
از سوی دیگر لازم است تکنیک های لازم برای تحلیل داده های مختلف به کار رود. رویکردهای تکنیکی شامل ایجاد دید، مدیریت عملکرد در کسب و کار، و گزارش دهی است که برای رسیدن به سه هدف اصلی زیر بکار میروند:
برای رسیدن به این اهداف لازم است فرآیندها و عملکردهای کسب و کار از دیدگاه مشتریان، شرکای تجاری، فروشندگان، تامین کنندگان، مسئولین آی تی، و خدمات مالی مورد تحلیل و بررسی قرار بگیرد. فرآیندهای کسب و کار شامل سیستم های بازبینی، سیستم های تحلیل و بررسی، سیستم های کنترل، و سیتستم های استراتژی و برنامه ریزی کسب و کار است.
امروزه تحلیل داده ها با استفاده از ابزارها و تکنیک هایی که در این زینه وجود دارند، بسیار ساده شده است. تحلیل داده ها انواع مختلفی دارد که در ذیل به آنها اشاره می شود:
«منبع داده جمع آوری شده از دادههای منابع اطلاعاتی مختلف و حتی ناهمگن، تحت یك ساختار و در یك محدوده وسیع زمانی با هدف پاسخگویی به پرسشهای تحلیلی كاربران است.»
پایگاه داده تحلیلی تفاوت هایی را با پایگاه های عملیاتی دارند، از جمله می توان به مشخصات ذیل در پایگاه داده تحلیلی اشاره نمود:
داده های متنوعی در پایگاه داده تحلیلی ذخیره می شوند که عبارتند از:
معماری یك پایگاه داده تحلیلی شامل سه لایه می باشد:
برای ایجاد یک پایگاه داده تحلیلی فرآیند ذیل باید انجام شود:
فرض کنید کارخانه ایران خودرو محصولات مختلفی از قبیل پژو، سمند، وانت و غیره را تولید میکند. همچنین، این کارخانه در شهرهای مختلف دارای نمایندگی است و مدیران کارخانه میخواهند عملکرد فروش محصولات خود در شهرهای مختلف را تحلیل کنند.OLAP سرویسی است که وظیفه آن پاسخ سریع به سوالات مربوط به کسب و کار است.
(ROLAP (Relational OLAP: اگر هم دادههای مجتمع و هم غیرمجتمع در پایگاه داده رابطهای ذخیره شوند.
(MOLAP (Multi-dimensional OLAP: اگر هم دادههای مجتمع و هم غیرمجتمع در پایگاه داده ابعادی ذخیره شوند.
(HOLAP (Hybrid OLAP: اگر دادههای غیر مجتمع در پایگاه داده رابطهای و دادههای مجتمع در پایگاه داده ابعادی ذخیره شوند.
(DOLAP (Desktop OLAP.
منبع: داده کاوان اندیشه برتر